On yıl önce NSU adını taşıyan neofaşist terör örgütü ortaya çıkartılmıştı. Alman devletinin sadece üç kişiden oluştuğunu iddia ettiği neofaşist terör örgütü 2000 yılından itibaren yedi yıl boyunca on insanı katletmişti.
4 Kasım 2011 tarihinde terör örgütünün üyeleri ve faşist katiller Uwe Mundlos ve Uwe Böhnhardt intihar ettikten sonra Beate Zschaepe tutuklanmış ve 2018'de ömür boyu hapis cezasına çarptırılmıştı.
Alman devleti böylelikle terör örgütü ve faşist cinayetlerin açıklığa kavuşturulup, sorumlularının cezalandırıldığı görüşünü yaygınlaştırmıştı. Ancak ırkçı ve faşist örgütlenmelerin Almanya'nın farklı bölgelerinde, hem de devletin gizli servislerinin desteği ile örgütlenmeye devam ettikleri biliniyor. Buna rağmen antifaşistler ve demokratik kurumlar faşist cinayetlerin tam olarak aydınlatılması ve devlet kurumlarının bu cinayetlerdeki sorumluluğunun ortaya çıkartılması için yıllardır mücadele veriyorlar.
Şimdi ise aralarında Kassel Devlet Tiyatrosu’nun da bulunduğu Almanya'daki 18 kültür enstitüsü faşist cinayetleri sanatsal açıdan masaya yatırma kararı verdi.
Tiyatro yöneticisi Florian Lutz Hessen televizyonunun sorularını yanıtladı.
Hessenschau: Bay Lutz, NSU cinayetleri hukuki açıdan önemli ölçüde aydınlatıldı. Başlattığınız "Bitmedi" başlıklı festival neden gerekti?
F. Lutz: NSU olarak anılan örgütün cinayetlerinde birçok detay henüz aydınlatılmadı. Yaklaşık bir buçuk yıl önce Kassel'e geldiğimde, Halit Yozgat cinayeti ile ilgili olarak sayısız sorunun yanıtlanmadığını, hatta devlet memuru Andreas Temme'nin cinayetle ilgisinin ortaya çıkarılmadığını gördüğümde, çok şaşırmıştım. Benden önceki yönetici Thomas Bockelmann "NSU davası. Tutanaklar" başlığı altında zaten bir belgesel tiyatro hazırlamıştı. Bu oyunda bilinenler ve bilinmeyenler anlatılmıştı.
Hessenschau: Peki şimdiki projeniz neyi amaçlıyor?
F. Lutz: Aslında projemiz bir karşı kamuoyu ve bir network, bir ağ oluşturma ihtiyacından ortaya çıktı. Almanya çapında tiyatrocuların başlattığı bir girişimle NSU kompleksine dair sanatsal bir yaklaşımla 21 Ekim - 7 Kasım arasında farklı sanatsal araçlarla konuyu belgelemeyi ve kamuoyunu aydınlatmayı amaçlıyoruz. Bunun haricinde bu ağın üç hafta sonrasında da devam edeceğini umuyorum.
Hessenschau: Festivalin Kassel'deki ana konusu ne olacak?
F. Lutz: Kassel'deki ağırlığımız konuya kadınsal perspektiften bakmak olacak. Mirja Biel'in hazırladığı "Maedchentreu" adlı oyunla ırkçı-faşist gruplar içerisinde kadınların rolünü ve gelecek kuşaklar üzerindeki etkilerini ele alacağız.
Ayrıca iki sohbet formatını da programa alıyoruz. Burada da kadın bakış açısını önemsiyoruz. "Bitmedi. Yolculuk" başlığı altında Kassel'deki anımsama kültürünü sırf kadınlardan oluşan bir podyumda ele alacağız. Ardından katledilen Mehmet Kubaşık'ın eşi ve kızı Documenta kurul üyesi Ayşe Güleç ile bir sohbet yapacak.
Bununla birlikte Die Kopiloten adlı dernekle ortaklaşa bir siyasi kent gezintisi düzenleyeceğiz. Nihayetinde cinsiyetçiliğe, ırkçılığa ve LBGT düşmanlığına karşı şarkılar yazan rap sanatçısı Ebow'un katılacağı bir konser düzenleyeceğiz. Tüm bunlar "açık duruşma" başlıklı bir sergi ile de çerçevelenecek.
Hessenschau: Kimlere ulaşmayı hedefliyorsunuz?
F. Lutz: Bir kere olağan tiyatro seyircisini hedefliyoruz tabii ki. Burada teatral olmayan sunumlara dikkat çekmek ve seyirci ile içeriksel bir tartışmaya girmek istiyoruz. Ancak asıl önemli olan, kentteki farklı aktörlerle örneğin tiyatro pedagojisi üzerine görüş alışverişinde bulunmak ve tiyatronun da içeriksel katkıda bulunabileceğini göstermek.
Hessenschau: Yani siyasi tiyatroyu güçlendirmek mi istiyorsunuz?
F. Lutz: Siyasi tiyatro fikrine ilk ulaşanlar biz değiliz elbette. Kassel Devlet Tiyatrosu’nda geçmişte de önemli konulara değinen çalışmalar yapıldı. Siyasi tiyatro genel olarak tiyatro tarihine aittir. Ancak, bilhassa Corona pandemisinden sonraki yeni başlangıçta ortak kültür yapma ve yaşama düşüncesini ortak mekanda gerçekleştirmek ve güçlendirmek istiyoruz. İnsanları belirli mekanlarda bir araya getirip, sanatsal araçlarla belirli bir konu üzerine fikir alışverişinde bulunmayı teşvik etmek ve tartışmak istiyoruz.
Hessenschau: Yani, tekrar başa dönersek, aşırı sağcıların rolü yeterince aydınlatılmadığından...
F. Lutz: Evet. Örneğin "Bitmedi! Yolculuk" adlı programda kabere sanatçısı ve oyuncu İdil Baydar'ı misafir edeceğiz. Baydar'ın 17 Kasım 2019'da Mölln cinayetleri ile ilgili olarak yapılan anma toplantısında konuşmacı olacağı belli olduktan sonra "NSU 2.0" adlı bir örgütten tehditler almaya başladığı biliniyor. Hessen Polis teşkilatının bilgisayarlarından Baydar'ın kişisel bilgilerinin alındığı tespit edilmişti. İdil Baydar 2020 yılına kadar sekiz kez suç duyurusunda bulundu. Ancak resmi makamlar bu suç duyurularını dava açmaya dönüştürmediler. O açıdan festivalimizin içerikleri öylesine çarpıcı ki, resmi kurumlarla konuşup misafirlerimizin güvenliğini nasıl sağlayacağımızı dahi düşünmek zorundayız. Neden tiyatro sorusuna gelince, bu konuların halen son derece önemli olduğuna inandığımızdan diyebiliriz. Ve nasıl bir toplumda yaşamak istiyoruz sorusu söz konusu olduğunda, kamu gelirleriyle finanse edilen tiyatro gibi bir kurumun özel bir sorumluluğu olduğunu da vurgulamak gerekir.
