İnsanlar neden açken daha çok sağlıksız yiyeceklere yönelir? Hamburg Üniversitesi’nden Jennifer March ve Sebastian Gluth’un öncülüğündeki bir araştırma grubu bu sorunun cevabını aradı. Araştırmacılar, tok ve aç deneklerle yapılan deneylerin verilerini analiz etti.
Bu veriler, boş mideyle yapılan alışverişlerde tadın sağlık kriterlerinden daha önemli olduğunu doğruladı. Çalışma eLife adlı bilimsel dergide yayımlandı.
Göz takibi karar süreçlerini gösteriyor
Araştırmacılar 70 yetişkini ekranlar karşısına oturttu. Katılımcılara ekranlarda farklı gıda ürünleri gösterildi: kiviler, salatalıklar, zeytinler, kuru kayısılar, kurabiyeler ve cipsler gibi. İlk turda denekler aç idi, ikinci turda tok.
Deneklerin hangi yiyeceği ne zaman seçtiklerini anlayabilmek için araştırmacılar “eye-tracking” (göz takibi) yöntemiyle katılımcıların göz hareketlerini izledi. Böylece hangi bilgilere dikkat ettikleri ve hangi ürünü seçtikleri belirlendi. Veriler bilgisayarlı karar modelleriyle analiz edildi.
Açken daha düşüncesizce seçim
Sonuç: Tokken bile katılımcıların çoğu görsel ve tat açısından cazip olan yiyecekleri tercih etti. Ancak açken bu eğilim çok daha belirgindi.
Araştırmacılar ayrıca aç katılımcıların ürün ambalajlarındaki Nutri-Score (besin değeri göstergesi) gibi ek bilgilere neredeyse hiç dikkat etmediğini gözlemledi.
“Verilerimiz açlık durumunda Nutri-Score’a olan dikkatin karar sürecini daha az etkilediğini de gösteriyor,” dedi doktor adayı ve araştırmanın ortak yazarı Jennifer March, Bayerischer Rundfunk’a verdiği röportajda. Ayrıca aç kişiler seçimlerini tok olduklarından daha hızlı yaptı.
March,“Araştırmamız gösteriyor ki açlık, karar sürecindeki bilgi değerlendirmesini değiştiriyor. Tat daha ağır basıyor, sağlık arka planda kalıyor,” diye özetledi.
Çağrı: Dikkati sağlıklıya yöneltin
Araştırma sonuçları doğrultusunda araştırmacılar, süpermarketlerde ve kantinlerde tüketicilerin dikkatini sağlıklı yiyeceklere çekmeyi öneriyor.
“Açlık yalnızca davranışımızı değil, beynimizin bilgiyi nasıl işlediğini de değiştiriyor,” diyor Hamburg Üniversitesi Psikoloji ve Hareket Bilimleri Fakültesi'nden Profesör Sebastian Gluth. “Sağlıklı kararları teşvik etmek isteyen herkes, gerçek koşullardaki karar alma süreçlerine – açlık dahil – daha fazla odaklanmalı,” çağrısında bulundu.